Sąd Najwyższy opublikował uzasadnienie do uchwały z dnia 27 marca 2018 r. (sygn. III CZP 60/17), zgodnie z którą sąd może przyznać zadośćuczynienie osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.
Od wprowadzenia do kodeksu cywilnego art. 446 par. 4, tj. od 3 sierpnia 2008 roku nie ulega wątpliwości, że członkowie najbliższej rodziny śmiertelnej ofiary wypadku mają prawo do zadośćuczynienia za krzywdę. W późniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego zasadę tę rozszerzono także na członków rodzin śmiertelnych ofiar wypadków, które nastąpiły przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, jako podstawę prawną ich roszczeń wskazując art. 448 k.c. (zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych). Nadal jednak zadośćuczynienie najbliższym należało się tylko w sytuacji, gdy osoba poszkodowana w wypadku zmarła. Tymczasem trudno chyba kwestionować tezę, że również w sytuacji gdy poszkodowany przeżył wypadek, ale doznał w nim ciężkich, nieodwracalnych uszczerbków, krzywdę doznaje nie tylko on, ale także jego najbliżsi – również oni są wówczas bezpośrednio poszkodowani skutkami wypadku i zasługiwać winni na zadośćuczynienie.
Właśnie to jest sednem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2018 r. Zgodnie z opublikowanym właśnie uzasadnieniem uchwały, aby roszczenie o zadośćuczynienie z art. 448 k.c. było zasadne, spełnione muszą zostać następujące warunki:
- osobę występującą z roszczeniem łączyła w osobą poszkodowaną rzeczywista, trwała i intensywna więź emocjonalna, wynikająca z łączącego te osoby poczucia bliskości i przywiązania, która jako dobro osobiste podlega ochronie,
- osoba poszkodowana doznała wskutek wypadku ciężkich obrażeń ciała, skutkujących ciężkim, głębokim i nieodwracalnym upośledzeniem funkcji życiowych (np. śpiączka, stan wegetatywny), powodujących niemożność nawiązania i utrzymywania kontaktu między osobą roszczącą a osobą poszkodowaną, a tym samym wywołujących u osoby roszczącej poczucie nieodwracalnej krzywdy, porównywalnej z definitywną utratą osoby najbliższej,
- spełnione muszą być pozostałe warunki dochodzenia zadośćuczynienia z art. 448 k.c., a zatem w szczególności wina sprawcy naruszenia dobra osobistego – akcentowanie przez Sąd Najwyższy także tej przesłanki zdaje się sugerować, że zadośćuczynienie nie będzie najbliższym przysługiwało, jeżeli odpowiedzialność cywilna sprawcy szkody oparta jest na zasadzie ryzyka, a do szkody dochodzi bez winy tego podmiotu (nadal jednak wówczas odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługiwałoby jednak wówczas samemu poszkodowanemu),
- ciężar dowodu dot. wszystkich w/w przesłanek obciąża osobę roszczącą.
Link do pełnej treści uzasadnienia uchwały:
http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia3/iii%20czp%2060-17.pdf