W dzisiejszym wpisie kontynuujemy omawianie problematyki ubezpieczeń i odszkodowań związanych z poruszaniem się na hulajnogach elektrycznych. Tym razem wyjaśnimy, w jaki sposób uzyskać odszkodowanie za wypadek spowodowany przez użytkownika hulajnogi elektrycznej.
Zasady, na których opiera się odpowiedzialność odszkodowawcza użytkownika hulajnogi elektrycznej różnią się w zależności od tego, czy poszkodowanym jest użytkownik innego pojazdu mechanicznego, czy też osoba która nie porusza się pojazdem mechanicznym. Przeanalizujmy sytuację prawną obu wskazanych grup poszkodowanych.
Odszkodowanie za potrącenie przez hulajnogę elektryczną
Piesi, rowerzyści oraz wszelkie inne osoby, którym szkodę wyrządził użytkownik hulajnogi elektrycznej i które jednocześnie same w chwili wypadku nie poruszały się pojazdem mechanicznym, mają ułatwioną możliwość uzyskania odszkodowania. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (konkretnie art. 436 par. 1 i art. 435 k.c.), uzasadnione jest kwalifikowanie hulajnogi elektrycznej jako mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody (w tym przypadku: elektryczności). To z kolei oznacza, że osoba poruszająca się hulajnogą elektryczną ponosi odpowiedzialność cywilną na zasadzie ryzyka.
Istotą odpowiedzialności cywilnej na zasadzie ryzyka jest to, że osoba poszkodowana ma prawo do odszkodowania nawet wówczas, gdy do szkody (wypadku) dojdzie bez winy osoby ponoszącej odpowiedzialność. Innymi słowy, jeżeli zostaniemy jako piesi albo rowerzyści potrąceni przez osobę poruszającą się hulajnogą elektryczną, to co do zasady będziemy mogli domagać się odszkodowania od tej osoby. Nasze prawo do odszkodowania od użytkownika hulajnogi elektrycznej zostanie wyłączone dopiero jeśli okaże się, że do wypadku doszło wskutek siły wyższej, z wyłącznej winy osoby trzeciej albo z naszej wyłącznej winy jako osoby poszkodowanej. Ciężar dowodu w tym zakresie obciążał będzie jednak kierującego hulajnogą elektryczną, tzn. to on musi udowodnić, że do wypadku doszło wyłącznie z naszej winy, aby uwolnić się od konieczności zapłaty odszkodowania na naszą rzecz. My jako poszkodowani nie musimy natomiast udowodnić winy użytkownika hulajnogi elektrycznej w spowodowaniu wypadku.
Warto również pamiętać, że odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności cywilnej jest tzw. odszkodowaniem pełnym. Oznacza to, że jako poszkodowani możemy domagać się od użytkownika hulajnogi elektrycznej zarówno odszkodowania za szkodę rzeczywistą (np. zadośćuczynienie za krzywdę, zwrot kosztów leczenia i rehabilitacji, zwrot kosztów opieki, zwrot kosztów dojazdów), jak też za utracone korzyści (np. zwrot utraconych zarobków). Jeżeli skutki wypadku mają charakter utrwalony, może być to podstawą do domagania się od kierującego hulajnogą elektryczną odpowiedniej renty.
Odszkodowanie za potrącenie przez hulajnogę elektryczną od sprawcy lub od ubezpieczyciela
Z uwagi na aktualny stan prawny problematyczne natomiast może okazać się ustalenie, od kogo należy dochodzić odszkodowania za potrącenie przez hulajnogę elektryczną. Podmiotem zobowiązanym do zapłaty odszkodowania będzie przede wszystkim osoba, która w chwili zdarzenia poruszała się hulajnogą elektryczną. Egzekucja odszkodowania od tej osoby może się jednak okazać z różnych względów utrudniona. Z tego właśnie powodu przepisy prawa nakładają na różne kategorie osób (np. właścicieli samochodów) obowiązek wykupienia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC). W ramach takiego ubezpieczenia odszkodowanie na rzecz poszkodowanego za szkodę wyrządzoną przez osobę ubezpieczoną wypłaci towarzystwo ubezpieczeniowe.
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami (stan na sierpień 2019 r.), ani właściciele hulajnóg elektrycznych, ani ich użytkownicy, nie mają obowiązku posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W szczególności, nie muszą oni zakupić obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdu. Oczywiście, co bardziej zapobiegliwi użytkownicy hulajnóg elektrycznych mogą posiadać ubezpieczenie OC w życiu prywatnym, niemniej jednak nie każda polisa tego rodzaju obejmuje szkody związane z korzystaniem z pojazdów mechanicznych (czyli np. z hulajnogi elektrycznej). Jeżeli szkoda nie mieści się w zakresie polisy OC użytkownika hulajnogi, ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania, co uderza w samego ubezpieczonego (musi zapłacić odszkodowanie z własnej kieszeni), ale pośrednio także w poszkodowanego, zmuszając go do dochodzenia odszkodowania wprost od sprawcy szkody.
Odszkodowanie za zderzenie z hulajnogą elektryczną
Odszkodowanie za wypadek spowodowany przez użytkownika hulajnogi elektrycznej polegający na zderzeniu pojazdów mechanicznych rządzi się nieco innymi prawami. Zgodnie z art. 436 par. 2 kodeksu cywilnego, w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji (tzn. np. samochodów, motorowerów, motocykli), kierujący pojazdami biorącymi udział w wypadku mogą wzajemnie dochodzić odszkodowania tylko na zasadzie winy, a nie na zasadzie ryzyka. Dotyczy to zarówno szkód w mieniu (np. uszkodzenie samochodu), jak i szkód doznanych przez kierującego na osobie.
Jeżeli zatem kierując samochodem czy motocyklem doznamy szkody polegającej na zderzeniu się z hulajnogą elektryczną, musimy mieć świadomość, że w celu uzyskania odszkodowania konieczne będzie wykazanie przez nas winy użytkownika hulajnogi. Pomocne w tym zakresie mogą się okazać wszelkie wskazówki, jakie przygotowaliśmy dla kierujących pojazdami, a które dostępne są tutaj. Warto pamiętać w szczególności o wezwaniu policji oraz służb ratunkowych, których interwencja (poza oczywistą kwestią ratowania zdrowia czy życia osób poszkodowanych) pomoże we właściwym udokumentowaniu zdarzenia. Również w tym przypadku realnym problemem może być nieposiadanie przez sprawcę szkody odpowiedniego ubezpieczenia OC, które spowoduje konieczność dochodzenia odszkodowania wprost od sprawcy szkody. Rozwiązaniem tego problemu, przynajmniej w zakresie szkody w pojeździe, może być posiadanie ubezpieczenia AC z opcją regresu.
Na tematy związane z ubezpieczeniami i odszkodowaniami dotyczącymi jazdy na hulajnogach elektrycznych pisaliśmy także tutaj:
- ubezpieczenie użytkownika hulajnogi elektrycznej,
- odszkodowanie za wypadek na hulajnodze elektrycznej.
Autor tekstu:
dr Michał Strzelbicki, radca prawny, mstrzelbicki@eventum.com.pl, tel: 510-943-567