Odszkodowanie z KRUS
Praca w gospodarstwie rolnym z uwagi na posługiwanie się licznymi maszynami oraz ze względu na kontakt przy pracy ze zwierzętami, niesie za sobą poważne niebezpieczeństwo wystąpienia wypadku, który może okazać się tym bardziej dotkliwy, jeśli będzie wiązać się z powstaniem szkody na osobie. Jeśli doszło już jednak do takiego zdarzenia, to warto pamiętać, że istnieje możliwość uzyskania z KRUS jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej (art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników).
Podkreślić należy, iż w dużej części wypadków obok odszkodowania z KRUS można także uzyskać świadczenia z ubezpieczeń NNW, ubezpieczeń na życie, czy też z ubezpieczenia OC rolników, a o czym rolnicy często zapominają – więcej o uzyskaniu odszkodowania z OC rolników można przeczytać tu.
W przypadku pytań prosimy o kontakt – odpowiemy na Państwa pytania, wątpliwości.
W poniższym opracowaniu zostaną omówione przesłanki oraz tryb uzyskania jednorazowego odszkodowania z KRUS z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, zwanego dalej jednorazowym odszkodowaniem.
Prawo do otrzymania z KRUS jednorazowego odszkodowania uwarunkowane jest spełnieniem przesłanek, które określone są bliżej we wskazanej już powyżej ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. W myśl powołanych przepisów świadczenie przysługuje ubezpieczonemu rolnikowi (domownikowi) (1), jeśli wskutek wypadku przy pracy rolniczejlub rolniczej choroby zawodowej(2) doszło u niego do powstania stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (3). W przypadku śmierci ubezpieczonego w wyniku wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej jednorazowe odszkodowanie z KRUS przysługuje członkom rodziny ubezpieczonego.
Pomimo wystąpienia powyższych okoliczności świadczenie jednak nie przysługuje w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, jednorazowe odszkodowanie nie zostanie przyznane, jeżeli ubezpieczony spowodował wypadek umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Po drugie, przesłanką wyłączającą uzyskanie świadczenia jest sytuacja, w której ubezpieczony będąc w stanie nietrzeźwości lub będąc pod wpływem środków odurzających, środków psychotropowych lub innych środków o podobnym działaniu, sam w znaczny sposób przyczynił się do wypadku.
1. Kto może ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie?
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej może uzyskać ubezpieczony tj. rolnik lub domownik.
Rolnikiem w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych. Rolnikiem w rozumieniu ustawy jest również osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesiania (art. 6 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników).
Natomiast przez domownika rozumie się osobę bliską, która:
a) ukończyła 16 lat
b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
c) stale pracuje w nim tym gospodarstwie rolnym i nie jest związane z rolnikiem stosunkiem pracy (art. 6 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników).
2. Pojęcie wypadku przy pracy rolniczej
Aby ubezpieczony uzyskał odszkodowanie, zdarzenie, wskutek którego doszło do powstania u niego szkody na osobie musi odpowiadać określonych cechom, wskazanym w art. 11 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, tj. musi być wypadkiem przy pracy rolniczej.
Zgodnie ze wskazanym przepisem za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:
-
na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa rolnego domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym, lub
-
w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego albo w drodze powrotnej, lub
-
podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej lub w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
-
w drodze do miejsca wykonywania czynności określonych w pkt. 3 albo w drodze powrotnej.
3. Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu
Ostatnią przesłanką warunkującą nabycie prawa do jednorazowego odszkodowania jest powstanie wskutek wypadku przy pracy stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Zgodnie z powołaną powyżej ustawą stałym uszczerbkiem na zdrowiu jest takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.
Natomiast długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu jest takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
W tym miejscu podkreślić warto, że właściwe ustalenie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jest bardzo istotne, gdyż wysokość jednorazowego odszkodowania ustala się w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (art. 13 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Za każdy bowiem procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje 650 zł – stan na dzień 27 lipca 2012 r. Wysokość ww. świadczenia ulega okresowej waloryzacji.
4. Postępowanie w sprawie ustalenia jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej
Postępowania w sprawie uzyskania oraz ustalenia wysokości wskazanego odszkodowania określa:
a) ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
b) rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2005 r. w sprawie sposobu i trybu zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej oraz ustalania jego okoliczności i przyczyn,
c) rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 31 grudnia 2004 r. w sprawie orzecznictwa lekarskiego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
d) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16 maja 2007 r. w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego.
Pierwszym krokiem do uzyskania odszkodowania jest dokonanie zgłoszenia wypadku do KRUS. Z powołanej powyżej regulacji prawnej wynika, że w razie zaistnienia wypadku przy pracy rolniczej poszkodowany, rolnik, domownik lub inna osoba są zobowiązani do jego zgłoszenia (art. 45 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Należy go dokonać w oddziale terenowym lub placówce terenowej KRUS–u, w której osoba poszkodowana jest ubezpieczona. Zgłoszenie dokonane bezpośrednio w placówce, bądź też za pośrednictwem poczty elektronicznej lub telefonicznie, powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego zaistnienia (patrz: rozporządzenie w sprawie sposobu i trybu zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej oraz ustalania jego okoliczności o przyczyn). Warto jednocześnie podkreślić, że uchybienie powyższemu obowiązkowi ocenia się przy ustalaniu okoliczności o przyczyn wypadku oraz prawa do jednorazowego odszkodowania.
Poszkodowany lub inna osoba zgłaszająca wypadek powinna przede wszystkim:
a) zabezpieczyć miejsce i przedmioty związane z wypadkiem,
b) udostępnić miejsce wypadku i przedmioty związane z wypadkiem,
c) wskazać świadków wypadku,
d) dostarczyć posiadaną dokumentację leczenia,
e) udzielić pomocy i informacji pracownikowi KRUS – u prowadzącemu postępowanie.
Po otrzymaniu zgłoszenia, KRUS w pierwszej kolejności dokonuje ustalenia, czy poszkodowany podlegał ubezpieczeniu w dniu zaistnienia wypadku. Dopiero po stwierdzeniu powyższej okoliczności niezwłocznie wszczęte zostaje postępowanie dowodowe w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
Na dalszym etapie prowadzonego przez KRUS postępowania, sporządzony zostaje protokół powypadkowy, którego egzemplarz dostarcza się poszkodowanemu. Protokół ten odgrywa istotną rolę, gdyż stanowi podstawę do uznania (bądź nieuznania) wypadku za wypadek przy pracy (w powołanym powyżej znaczeniu). Podkreślić jednocześnie należy, iż poszkodowany lub uprawniony może zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole, o czym zostanie on poinformowany w pouczeniu dostarczonego mu protokołu.
Po dokonaniu powyższych czynności wstępnych, lekarze rzeczoznawcy KRUS wydają orzeczenie, na podstawie którego ustalona zostaje wysokość stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (patrz: rozporządzenie w sprawie orzecznictwa lekarskiego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.). Orzeczenie wydaje się na podstawie bezpośredniego badania poszkodowanego oraz analizy posiadanej dokumentacji z dotychczasowego leczenia poszkodowanego. Taki tryb stanowi regułę. W wyjątkowych jednak sytuacjach, gdy dokumentacja medyczna jest wystarczająca, bezpośrednie badanie osoby poszkodowanej może zostać pominięte.
Jak wskazano we wcześniejszych uwagach (patrz: pkt 3) właściwe ustalenie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w bezpośredni sposób determinuje wysokość wypłaconego świadczenia. Z powyższych względów ustawodawca przyznał możliwość wniesienia odwołania od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy do komisji lekarskiej KRUS, która orzeka w składzie trzyosobowym. Warto w tym miejscu podkreślić, że odwołanie powinno być wniesione w terminie 14 dni od dnia doręczenia wypisu z treści orzeczenia, a wnosi się je za pośrednictwem jednostki organizacyjnej KRUS wymienionej wypisie z treści orzeczenia.
Prawomocne orzeczenie lekarza rzeczoznawcy (a więc takie od którego nie wniesiono odwołania lub wniesiono je po terminie) lub orzeczenie komisji lekarskiej (w przypadku wniesienia odwołania) stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie ustalenia prawa do jednorazowego odszkodowania.
Po ustaleniu wysokości jednorazowego odszkodowania zostaje ono wypłacone przez doręczenie uprawnionemu odpowiedniej kwoty za pośrednictwem poczty lub innej osoby. Za zgodą uprawnionego wypłata może zostać dokonana także w innej formie.
Wydanie decyzji przez KRUS nie musi jednak jeszcze oznaczać ostatecznego zakończenia sprawy. Wskazać bowiem warto, że istnieje możliwość wniesienia odwołania do sądu rejonowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 477⁸ § 2 pkt 3 k.p.c.). Odwołanie wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji (art. 4779§ 1 k.p.c.).
W przypadku pytań prosimy o kontakt – odpowiemy na Państwa pytania oraz ocenimy sprawę pod kątem uzyskania odszkodowania nie tylko z KRUS, ale także z innych ubezpieczeń, w tym z OC rolników.
dr Michał Strzelbicki
radca prawny, założyciel EVENTUM
tel. kom. 510 943 567
e-mail: mstrzelbicki@eventum.com.pl
Mariusz Sadowski
radca prawny
tel. kom. 502 603 736
e-mail: msadowski@eventum.com.pl
Pod linkami poniżej znajdziesz informacje dotyczące podobnych tematów: