Termin likwidacji szkody oznacza okres, w którym zakład ubezpieczeń ma dokonać likwidacji szkody i wypłacić odszkodowanie albo odmówić wypłaty odszkodowania. Terminy te zależą od rodzaju ubezpieczenia i są uregulowane w odrębnych aktach prawnych.
Terminy likwidacji szkody w ubezpieczeniach obowiązkowych
W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych (np. ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, OC rolników) termin likwidacji szkody został określony w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.)
Zgodnie z jego treścią zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o szkodzie. Termin ten jest więc regułą. Zgodnie jednak z ust.2 jeśli w tym terminie niemożliwe jest określenie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie. Ustawa przewiduje tylko jeden wyjątek, gdy ubezpieczyciel w toku likwidacji szkody może przekroczyć termin 90 dni. Występuje on w przypadku, gdy ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń co do zasady albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. Należy jednak zaznaczyć, że przepis ten ma charakter wyjątkowy, a postępowanie ubezpieczyciela powinno być aktywne i niezależne od prowadzonego przez organy ścigania postępowania karnego. Z kolei w wyroku z dnia 8 sierpnia 2001 r. (sygn. I CKN 18/99) Sąd Najwyższy stwierdza, że „żaden bowiem przepis z zakresu ubezpieczeń nie utożsamia kwestii wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i wysokości szkody z koniecznością wyczekiwania na wyrok sądowy. Wyjaśnienie koniecznych okoliczności powinno w zasadzie nastąpić w postępowaniu likwidacyjnym”. Okoliczność, że w sprawie toczy się postępowanie karne, nie powinna być więc przez ubezpieczyciela wykorzystywana do nieuzasadnionego wydłużania postępowania likwidacyjnego.
Jednakże zawsze w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o szkodzie zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia stanowiska wobec roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.
Jeśli zakład ubezpieczeń nie zachowa powyższych terminów wypłaty odszkodowania uprawnionemu przysługuje roszczenie o zapłatę odsetek ustawowych (art. 481 k.c.).
Terminy likwidacji szkody w ubezpieczeniach dobrowolnych
W przypadku ubezpieczenia dobrowolnego (np. auto-casco, NNW kierowcy i pasażera, ubezpieczenie mieszkania) termin zakończenia likwidacji szkody uregulowany jest w art. 817 kodeksu cywilnego. Zgodnie z §1 tego artykułu zakład ubezpieczeń jest obowiązany jest spełnić świadczenie również w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku. Zgodnie z §2 tego artykułu, gdyby jednak w tym terminie nie było możliwe wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, albo wysokości szkody, świadczenie powinno być spełnione w terminie 14 dni, od dnia w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Również i w tym przypadku zakład ubezpieczeń jest zobowiązany wypłacić w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o wypadku bezsporną część odszkodowania. Ponadto, na podstawie art. 16 ust 2. ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, także przy ubezpieczeniach dobrowolnych, jeżeli zakład ubezpieczeń nie zachowa określonego w ustawie bądź umowie terminu wypłaty odszkodowania, jest zobowiązany do pisemnego zawiadomienia o przyczynach niemożności zaspokojenia zgłaszanych roszczeń. Zarówno umowa ubezpieczenia jak i ogólne warunki ubezpieczenia mogą w tym zakresie postanowienia korzystniejsze dla ubezpieczonego.
W przypadku wystąpienia opóźnienia w postępowaniu likwidacyjnym uprawnionemu do świadczenia przysługują odsetki ustawowe, o ile zawarta umowa ubezpieczenia nie przewiduje innej ich wysokości. Słuszność takiego stanowiska została potwierdzona przez sądy w wielu sprawach, które prowadziliśmy. Więcej o tym, że odsetki ustawowe za opóźnienie w wypłacie odszkodowania należą się od ubezpieczyciela już od 31. dnia po zgłoszeniu szkody, piszemy tutaj.