Nierzadkie są sytuacje gdy po rozpakowaniu przesyłki dostarczonej przez przewoźnika okazuje się, iż kupiony towar jest uszkodzony. Czy w razie gdy odbiorca podpisał dokument potwierdzający odbiór przesyłki i brak zastrzeżeń co do stanu przesyłki przysługują mu jakiekolwiek roszczenia wobec przewoźnika?
Otóż w pewnych sytuacjach podpisanie takiego dokumentu nie zamknie odbiorcy drogi do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wobec przewoźnika. Przede wszystkim pamiętać należy, iż zawsze trzeba dokładnie sprawdzić stan zewnętrzny odbieranej przesyłki (jeżeli jest taka możliwość warto również rozpakować przesyłkę w obecności przewoźnika i zbadać jej stan). Jeżeli odbiorca zauważy jakieś uszkodzenia przesyłki możliwe do stwierdzenia na zewnątrz, należy zażądać spisania przez przewoźnika protokołu o stanie przesyłki. Jest to istotne gdyż w razie niezgłoszenia takiego żądania w momencie odbioru przesyłki i podpisania ww. dokumentów odbioru, osoba uprawniona starci roszczenia odszkodowawcze wobec przewoźnika. Przepisy nie określają formy sporządzenia protokołu, jednak mając na uwadze kwestie dowodowe protokół powinien zostać sporządzony na piśmie. Protokół będzie miał pełne znaczenie dowodowe jeżeli zostanie sporządzony przed wydaniem przesyłki odbiorcy.
Jeżeli nie było możliwości otwarcia przesyłki w obecności przewoźnika, a po jej rozpakowaniu okazało się, iż kupiony towar jest uszkodzony (a wady tej nie dało się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze), należy niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki zawiadomić o tym przewoźnika w celu spisania protokołu o stanie przesyłki. Podkreślić należy, iż upływ terminu 7 dni zamyka uprawnionemu drogę do skutecznego domagania się od przewoźnika protokolarnego stwierdzenia stanu przesyłki i w konsekwencji możliwości uzyskania odszkodowania od przewoźnika. Jednakże protokół sporządzony przed wydaniem przesyłki ma większą wartość dowodową niż protokół sporządzany w terminie późniejszym. Osoba występująca z roszczeniem odszkodowawczym wobec przewoźnika musi bowiem udowodnić, że stwierdzone w takim protokole szkody powstały w okresie, kiedy przesyłka znajdowała się w pieczy przewoźnika.
Jeżeli przewoźnik odmawia sporządzenia protokołu, odbiorca powinien zadbać o zabezpieczenie dowodów co do stanu przesyłki. Możliwe są wszelkie sposoby, np. fotografie, opinie rzeczoznawców, a także sporządzenie protokołu szkody, w którym podobnie jak i w protokołach sporządzanych przez przewoźnika, należy dokładnie opisać szkodę. Wartość dowodowa takiego protokołu jest w zasadzie zbliżona do protokołu sporządzanego w jakiś czas po odbiorze przesyłki.
Następnym niezbędnym krokiem jest zgłoszenie reklamacji do przewoźnika. Należy wyraźnie podkreślić, iż wniesienie reklamacji na gruncie przepisów polskiego prawa przewozowego jest obowiązkowe. Nie można bowiem wystąpić do sądu z pozwem przeciwko przewoźnikowi bez wyczerpania trybu reklamacji. W reklamacji należy zamieścić:
-
datę sporządzenia reklamacji,
-
imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) przewoźnika,
-
imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) osoby składającej reklamację,
-
tytuł oraz uzasadnienie reklamacji,
-
kwotę roszczenia (oddzielnie dla każdego dokumentu przewozowego),
-
wykaz załączonych dokumentów,
-
podpis osoby uprawnionej do wniesienia reklamacji.
Do reklamacji należy dołączyć oryginały dokumentów dotyczących zawarcia umowy przewozu (np. list przewozowy, kwit bagażowy, dokumenty potwierdzające przyjęcie do przewozu rzeczy innych niż przesyłka) oraz potwierdzone kopie innych dokumentów związanych z rodzajem i wysokością roszczenia (np. protokół szkody, faktury, rachunki).
Odpowiedź na reklamację powinna być udzielona niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia przyjęcia reklamacji przez przewoźnika. Z kolei nieudzielenie przez przewoźnika odpowiedzi na reklamację w wymaganym terminie skutkuje uwzględnieniem reklamacji.
Wniesienie reklamacji powoduje zawieszenie biegu przedawnienia na okres od dnia wniesienia reklamacji do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji (3 miesiące).
Z kolei na gruncie konwencji CMR tryb reklamacyjny ma charakter dobrowolny, a niewniesienie reklamacji nie zamyka osobie uprawnionej drogi do dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Konwencja wymaga jedynie formy pisemnej dla reklamacji, nie określa treści reklamacji ani trybu postępowania w przypadku jej wniesienia. Podobnie reklamacja skutkuje zawieszeniem biegu terminu przedawnienia roszczeń na czas załatwienia reklamacji. W praktyce jednak osoby uprawnione wnoszą reklamacje mając na uwadze chęć polubownego zakończenia ewentualnego sporu.